Orucun psikolojik ve sosyal faydaları

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Anabilimdalı ​Prof. Dr. Ahmet Akın, orucun psikolojik ve sosyal faydalarıyla ilgili değerlendirme yaptı. Akın’ın değerlendirmeleri şöyle: 

Mübarek Ramazan ayına girmiş bulunuyoruz. Ramazan ayı Mevlamızın benim ayım dediği bir aydır. Bu ayın çok sayıda eşsiz faziletleri olmakla birlikte en önemlisi bizleri nefis muhasebesine ve tefekküre yöneltmesidir.

Ramazan ayında tutulan orucun bedensel, zihinsel, sosyal, duygusal ve ontolojik anlamda önemli katkıları vardır insana. Orucun bedensel faydaları arasında; kan şekerini düzenlemesi, 11 ay boyunca çalışan sindirim sistemini dinlendirmesi, bedeni dinçleştirmesi, vücutta depolanan besin maddelerinin tüketilmesi, kasları koruyarak kilo vermeyi sağlaması ve kronik hastalıkların iyileşmesine yardımcı olması gibi bilimsel açıdan kanıtlanmış faktörler sayılabilir. Tabi ki sadece bu faydalardan dolayı oruç tutmuyoruz. Aslında tüm ibadetlerin insan bedenine ve ruhuna faydası olduğu gibi orucun da faydaları saymakla bitmez ancak biz orucu Rabbimizin rızasını kazanmak için tutuyoruz. Bu nedenle tuttuğumuz oruç; bizi Allah’ın rızasını kazandıracak eylem ve söylemlere yöneltmiyorsa kendimizi kontrol etmemiz gerekmektedir.

Oruç bizim ruhsal ve psikolojik açıdan gelişmemize katkı sağlayan bir ibadet olması açısından da ayrıca önemlidir. Öncelikle bizlerin sınırlı ve aciz bir varlık olduğumuzu ve ekonomik imkanlarımız olsa bile bunları kullanamayacağımız durumlar da olabileceğini göstermesi açısından bir prova niteliğindedir. Yani oruçla biz aslında kendimizle yüzleşiriz ve her istediğimizi elde edemeyeceğimizi ve hazlarımızı bazı şeyler için ertelememiz gerektiğini öğreniriz. Bu nedenle çağımızın en büyük sorunlarından birisi olan çocuklarımızdaki haz erteleme probleminin çözümünde de çocuklarımızı mümkün olan erken yaşlarda oruca başlatarak hem hazlarını erteleyebilmelerini sağlar hem de onlara dünyanın diğer uçlarının da olduğunu göstermiş oluruz. Kendimize de her şeyin Allah’ın ihsanı ve nimeti olduğunu hatırlatma fırsatını elde etmiş oluruz. Zira bu materyalist çağda, her şeyin bir fiyatı olmasına rağmen değerini hızla kaybettiği bu dönemde, doyum ve kanaatin artık neredeyse yok olmaya yüz tuttuğu bu ahir zamanda bu farkındalığa her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var, hem bireysel olarak hem de toplumsal olarak.

Oruç ayrıca başkalarını anlamamıza yani empatik olmamıza, sabretme, öz-verili ve diğergam olma, affetme gibi özelliklerimizin de gelişmesine yardımcı olmakta, duygusal açıdan bizi geliştirerek, öfkemizi yenmemiz gerektiğini bize öğretmektedir. Eskiler “Ey oruç bizi tut” derken tam da bu manaya vurgu yapmakta ve orucun bizleri kötülüklerden, olumsuzluklardan uzaklaştırdığı oranda gerçek anlamda oruç olabileceğini işaret etmektedir. Oruç dürtülerimizi, hazlarımızı kontrol altına almamıza yardımcı olur, öz-disiplin özelliğimizi artırır. Orucun en önemli zihinsel faydalarından birisi ise diğer organlar nispeten az çalıştığı için beyindeki sinir hücrelerinde büyüme faaliyetlerinin artması ve buna bağlı olarak stres ve kaygı problemlerinde azalma yaşanmasıdır. Orucun beyindeki öğrenme ve hafıza bölümlerini olumlu anlamda etkilediği ve Parkinson, Alzheimer gibi nörolojik sorunların oluşmasını önlediği bulunmuştur.

Oruç sosyal yapıya ve kişiler arası ilişkilere de çok sayıda katkıda bulunmaktadır. Ramazan ayında oruç tutarak açlık hissini yaşayan insanlar; maddi açıdan iyi durumda olmayan din kardeşlerinin durumlarına yönelik farkındalık kazanır ve zekat, fitre, sadaka, infak gibi araçlarla onlara destek olarak sosyal tutkalın güçlenmesini, kardeşlik bağlarının perçinlenmesini sağlar. Böylece birbirine güvenen ve toplum olarak sosyal güvenin tesis edildiği bir toplumsal atmosfer tesis edilir. Son olarak oruç bizlere şükretmeyi etmeyi ve yaşamın anlamını öğretir. Hepimize hayırlı Ramazanlar.