Prof. Dr. Hakan Hakeri ile Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi üzerine söyleşi

Kendinizi tanıtır mısınız?

Ben İstanbul Üniversitesi Hukuk mezunuyum. Almanya Köln Üniversitesi’nde doktoramı tamamladım. 2002 yılında doçent, 2007 yılında da profesör olarak atandım. Profesörlük tezim “tıp hukuku” isimli kitaptır. Bu yıl bu kitabın 21. baskısını yaptık. 2009 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi; 2011 yılında da İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığına atandım ve buradan emekli oldum. Halen İstanbul’da ceza hukuku ve tıp hukuku alanlarında avukatlık ve danışmanlık yapıyor, mahkeme veya savcılıklara sunulmak üzere hukuki mütalaalar yazıyor ve vakıf üniversitelerinde ders veriyorum. Ana uzmanlık alanım ceza hukuku olmakla beraber 2003 yılından beri tıp hukuku da çalışıyorum. Türkiye’nin ilk tıp hukuku yüksek lisans ve doktora programlarını kurdum. Ayrıca yine ülkemizin ilk ve halen tek Tıp Hukuku Dergisi’ni 6 senedir düzenli olarak çıkarıyorum. Her sene düzenlediğimiz Türk-Alman Tıp Hukuku sempozyumlarını 14 kez gerçekleştirdik. 15. kongremizi de geçtiğimiz sene Kayseri’de yapmak üzere planlamıştık ancak pandemi nedeniyle ertelemek durumunda kaldık.

Tıp Hukuku Nedir?

Tıp hukuku, sağlık hukukunun bir alt dalı olarak “tıbbi müdahalenin hukuku” olarak tanımlayabileceğimiz bir hukuk dalıdır. Tıbbi müdahalenin hukuğa uygunluk şartları ile tıbbi müdahaleler nedeniyle sağlık çalışanlarının hukuki sorumluluğu, yükümlülükleri ve haklarını inceleyen ve medeni hukuk, ceza hukuku, idare hukuku, anayasa hukuku, uluslar arası hukuk gibi çok farklı alanları içeren bir branştan bahsediyoruz. Malpraktis sorumluluğundan, kök hücre, yapay zekânın tıpta kullanımı, tele-tıp, tasarım bebek gibi modern konulara kadar çok geniş bir alan.

Tıp hukuku kimleri ilgileniyor?

“Tıp hukuku ile hem hukukçular hem de sağlık çalışanları ilgileniyor. Sağlık çalışanları kendi hak ve sorumluluklarını bilmek açısından bu alana ilgi duyuyorlar. Hukukçular da danışmanlık sürecinde ve özellikle dava süreçlerinde daha fazla uzmanlaşmak adına tıp hukukunu öğreniyorlar. Benim açtığım tıp hukuku yüksek lisans ve doktora programlarında da şimdiye kadar öğrencilerimiz olarak tıp profesörleri, hekimler, hâkim ve savcılar, hemşireler, avukatlar katıldılar. Ne tıp fakültelerinde ne de hukuk fakültelerinde tıp hukuku dersleri verilmediğinden bu alana ilgi her iki meslek grubunda da oldukça yüksek.” dedi ve tıpçı bir hukukçu mu  yoksa hukukçu bir tıpçı mı tıp hukukuna daha hakim olabilir sorusunun üzerine “Bu alana tabii ki, hem hukuk hem tıp eğitimi almış kişiler daha iyi hâkim olabilirler. Fakat konunun tıp yönü olsa bile, sonuçta bu bir hukuk alanı. O nedenle, iyi bir hukukçu olmak gerekir. Lisans düzeyinde hukuk eğitimi almamış bir sağlık çalışanının da bu alanda çalışması mümkün değildir.” ifadelerini kullandı. 

Yakında gerçekleştirecek olan kongreniz hakkında katılmak isteyenlere kongre hakkında bilgi verebilir misiniz?

Yukarıda bahsettiğim ve 2005 yılından beri her sene gerçekleştirdiğimiz Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumlarının dışında, 2015 yılında ilkini yaptığımız ve iki senede bir organizasyonunu yaptığımız Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi’nin bu sene dördüncüsünü yapacağız. Daha önceki kongrelerimiz yüz yüze olmuştu. Bu kez mecburen online yapmak durumunda kaldık. Bu kongre yapıldığından beri Türkiye’nin en büyük hukuk kongresi. Her sene rekorumuzu da yeniliyoruz. Önceki kongredeki 123 olan bildiri sayısı bu kez 142’ye ulaştı. Böylece 3 gün boyunca, 3 ayrı salonda sabah 10’dan akşam 10’a kadar toplam 60 oturum gerçekleştireceğiz. Tıp ve hukuk öğretim üyelerinin yanı sıra yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi üyesi hâkimler ile savcılar, tıp doktorları, hemşireler, paramedikler ve avukatlar da sunum yapacaklar. 19 ayrı ülkeden de İngilizce ve Almanca bildiriler sunulacaktır. Hukuk alanında bu kadar büyük ikinci bir kongre bulunmamaktadır. Bu sene yapılacak sunumların çoğunluğunu pandemi konusu oluşturdu. Pandeminin ceza hukuku yönünden uluslararası hukuk yönüne, anayasa hukuku yönünden, idare hukuku yönüne kadar birçok tebliğ var.

Kongre konuları nelerdir?

Yetkisiz Hekimlik Suçunda (1219 Sayılı Yasa M.25) Sorunlu İki Alan: “Hasta Tedavi Etme Kavramı” ve İçtima, Sağlık Çalışanlarının Taksirle Yaralama Nedeniyle Cezai Sorumluluğu Uzman Mütalaası: Hekimin Bizzat Muayene ve İlaç Yazma Yükümlülüğü ve Evrakta Sahtecilik Suçu: Vaka Çalışması Kamuda Çalışan Hekimlerin Ceza Sorumluluğu ve Lüzum-u Muhakeme Kararlarının Önemi Robotik Cerrahi Müdahalelerden Doğan Cezai Sorumluluk Yargıtay Emsal Kararları Çerçevesinde, Tıbbi Müdahale Sırasında İşlendiği İddia Olunan Cinsel Saldırı Suçlarına Etik ve Hukuk Açısından Genel Bakış Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Manevi Tazminat Sebebi Olarak Aydınlatılmış Onamın İncelenmesi TCK m.280 Kapsamında Psikiyatristlerin Suçu Bildirme Yükümlülüğü ve Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar Sağlık Personelinin Hissettiği Hukuki Sorumluluk Baskısının Sonuçları Obstetrik ve Jinekolojide Hukuki Sorunlar Kardiyovasküler Cerrahide Sık Karşılaşılan Hukuki Sorunlar Kozmetik Uygulamalarda Yasal Sorunlar Göz Hastalıkları ve Cerrahisinde Hukuki Sorumluluklar ve Eser Sözleşmesi Pediatri Kliniklerinde Sık Karşılaşılan ve Yargıya Yansıyan Hukuki Sorunlar Bir Uzman Mütalaası Işığında Diş Hekimliğinde Endikasyon, Aydınlatma ve Malpraktis Hastanın Yükümlülükleri, Kusurları ve İyileşme Dışı İkincil Kazançlarının Tıp Hukukundaki Önemi Hekimlerin Özel Sağlık Sektöründe Çalışma Biçimleri – 5510 Sayılı Kanun Ek Madde 10 Düzenlemesi ve Taşeron Hekimlik Uygulamaları Özel Nitelikli Kişisel Veri İşleyen Gerçek ve Tüzel Kişilerin VERBİS Sorumluluğu Estetik Cerrahide Hukuki Sorumluluklar ve Eser Sözleşmesi Eczacıların Hukuki Sorumluluğu Kamu Hastanelerinin Sağlık Çalışanlarına Karşı Açtığı Rücu Davaları COVID-19 Hastalığının Teşhis Ve Tedavisindeki Kötü Tıbbi Uygulamalar Nedeniyle Hekimin Cezai Sorumluluğu Anayasa Hukuku Perspektifinden Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’deki COVID-19 Tedbirlerine Bakış COVID 19 Pandemisi Sürecinde Hekim Hakları Üzerine Tekrar Düşünmek COVID 19  Pandemisi ve Defansif Tıp COVID-19 Pandemisinde Özel Hukuk Hükümlerine Tabi Hekimlerin Tedaviyi Ret veya Tedaviden Çekilme Hakkına İlişkin Düşünceler.